Mục này chỉ nhằm giải đáp các thắc mắc về sức khỏe có tính cách tổng quát. Với các vấn đề cụ thể, chi tiết của từng bệnh nhân, xin liên lạc với bác sĩ để được thăm khám trực tiếp. Nhiều thông tin thiết thực và bổ ích khác về sức khỏe cũng được phát trên đài Radio Chuyện Sáng Chủ Nhật ở vùng Orange County, California, vào mỗi sáng Chủ Nhật từ 6 đến 9 giờ, trong chương trình “Câu Chuyện Sức Khỏe Sáng Chủ Nhật.” Nhiều thông tin sức khỏe bổ ích khác cũng có thể tìm thấy trên các website www.nguyentranhoang.com và www.radiochuyensangchunhat.com. Quý vị có thể liên lạc bác sĩ qua email: [email protected] hoặc điện thoại (714) 531-7930
Bác Sĩ Nguyễn Trần Hoàng
Tóm tắt các kỳ trước:
Suy nghĩ bị méo mó hay rối loạn nhận thức (cognitive distortions) là những mẫu suy nghĩ cường điệu không dựa trên sự thật. Điều này dẫn đến việc ta nhìn nhận sự việc một cách tiêu cực hơn so với thực tế.
Nói cách khác, rối loạn nhận thức là khi tâm trí của ta thuyết phục ta tin vào những điều tiêu cực không hoàn toàn đúng sự thật, về chính ta và thế giới xung quanh ta.
Suy nghĩ của chúng ta ảnh hưởng rất lớn đến cảm xúc và hành vi của mình. Khi cho, (chấp) rằng những suy nghĩ tiêu cực này là sự thật, ta có thể hành xử dựa trên giả định sai lầm.
Cá nhân hóa quá mức (Overpersonalization)
Là một biểu hiện của suy nghĩ sai lầm hoặc suy nghĩ bị méo mó trong tâm lý học. Đây là một dạng của suy nghĩ đặt ra quá nhiều trách nhiệm cho bản thân mình trong những tình huống xảy ra xung quanh, thường là trong các tình huống tiêu cực hoặc khó khăn. Khi người ta cá nhân hóa quá mức, họ có xu hướng tự đặt mình là nguyên nhân chính của mọi sự việc xấu xảy ra, mặc dù có thể có nhiều yếu tố và nguyên nhân khác.
Ví dụ, nếu một người trải qua một cuộc phỏng vấn làm việc không thành công, họ có thể nghĩ rằng họ đã thất bại hoàn toàn vì họ không đủ tốt. Thậm chí, họ có thể tự đặt mình vào vị trí của người thẩm định và nghĩ rằng người đó không chấp nhận họ vì họ không đủ xuất sắc. Trong trường hợp này, họ cá nhân hóa quá mức bằng cách xem mình là nguyên nhân duy nhất dẫn đến kết quả không mong muốn, mặc dù có thể có nhiều yếu tố khác liên quan đến kết quả đó.
Dưới đây là một số cách ta có thể cư xử khi bị cá nhân hóa quá mức:
• Tránh gặp gỡ bạn bè: Ta có thể ngại gặp gỡ bạn bè vì nghĩ rằng họ không thích ta nữa.
• Tránh tham gia các sự kiện xã hội: Ta có thể từ chối tham gia các cuộc họp hoặc sự kiện xã hội vì cho rằng mọi người sẽ chỉ trích mình.
• Tự cô lập: Ta có thể tự cô lập mình để tránh gặp phải tình huống có thể làm ta cảm thấy không thoải mái.
• Suy nghĩ tiêu cực về bản thân: Ta thường tự đặt mình vào tình huống xấu nhất và suy nghĩ rằng mình không xứng đáng hay không đủ tốt.
• Tự trách mình vô cớ: Ta tự trách mình mọi lúc, ngay cả khi không có bằng chứng cụ thể nào chứng minh mình đã làm sai.
• Tìm kiếm phê bình: Ta có thể luôn tìm kiếm phê bình từ người khác và cố gắng làm thỏa mãn họ, thậm chí khi họ không phê bình mình.
• Lo lắng về mọi điều: Ta thường lo lắng về những tình huống mà người khác có thể nghĩ xấu về mình.
• Tự giới hạn: Ta có thể không thử những thách thức mới vì nghĩ rằng mình không đủ năng lực để thành công.
• Suy nghĩ tiêu cực về mọi người: Ta có thể suy nghĩ rằng mọi người đều đánh giá và không ưa mình.
• Tự trừng phạt: Ta có thể tự trừng phạt bằng cách tự át mình hoặc tự đánh bại mình vì những suy nghĩ tiêu cực.
Những hành vi và suy nghĩ này có thể dẫn đến sự tự hủy hoại và làm mất cơ hội thú vị trong cuộc sống. Để vượt qua cá nhân hóa quá mức, quan trọng là ta cần nhận biết những suy nghĩ và hành vi này và cố gắng thay đổi chúng bằng cách tìm kiếm sự hỗ trợ từ bạn bè, gia đình hoặc một chuyên gia tâm lý.
Nguyên nhân:
Cá nhân hóa quá mức có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau và thường là kết quả của sự kết hợp giữa các yếu tố cá nhân và môi trường. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến của cá nhân hóa quá mức:
• Sự tự ti và tự hạ mình: Cảm giác tự ti hoặc tự hạ mình thường có thể dẫn đến cá nhân hóa quá mức, vì người mắc sai lầm này có xu hướng tìm cách đổ lỗi cho bản thân và cảm thấy rằng họ luôn luôn gây ra sự xấu hổ hoặc thất bại.
• Áp lực xã hội và gia đình: Áp lực từ gia đình, bạn bè hoặc xã hội có thể tạo ra một môi trường mà người ta cảm thấy phải chịu trách nhiệm quá mức về mọi sự kiện hoặc cảm xúc của người khác.
• Kinh nghiệm và sự kiện từ quá khứ: Khi một người trải qua các trải nghiệm xấu trong quá khứ, như việc bị lừa dối, bị tổn thương, hoặc trải qua mất mát quan trọng, họ có thể phát triển thái độ cá nhân hóa để tự bảo vệ hoặc kiểm soát tình huống.
• Rối loạn tâm lý: Một số rối loạn tâm lý như rối loạn lo âu xã hội hoặc trầm cảm có thể làm cho người mắc rất nhạy cảm đối với việc cá nhân hóa quá mức.
• Sự căng thẳng và áp lực: Cuộc sống hiện đại thường xuyên tạo ra sự căng thẳng và áp lực, và điều này có thể làm cho mọi người dễ dàng cá nhân hóa quá mức về những thất bại hoặc trục trặc nhỏ.
• Môi trường làm việc: Môi trường làm việc có thể tạo ra áp lực để làm việc nhanh chóng và hiệu quả, và khi mắc sai lầm hoặc gặp khó khăn, người ta có thể cảm thấy cá nhân hóa và tự trách mình.
• Sự thiếu hiểu biết về tâm lý: Không hiểu rõ về cách tâm lý hoạt động và làm thế nào mà mỗi người có thể ảnh hưởng đến một tình huống có thể dẫn đến cá nhân hóa quá mức.
• Không có hỗ trợ xã hội: Thiếu sự hỗ trợ và hiểu biết từ bạn bè hoặc gia đình có thể khiến người ta cảm thấy cô đơn và chịu trách nhiệm quá mức về cảm xúc của mình.
Nhớ rằng cá nhân hóa quá mức là một sai lầm tư duy và không phản ánh sự thật. Việc nhận biết và đối phó với nó có thể được thực hiện thực tập chánh niệm (mindfulness) và hỗ trợ tâm lý khi cần thiết. [hp]
